Fazy snu — Kiedy śni nam się najwięcej?

2022-10-18

Sny – zarówno te przyjemne, jak i te nieco straszne czy nawet rodem z przepowiedni, zajmują ludzi od wieków. Lubimy je analizować, skupiamy się na szczegółach, a ci, którzy nie pamiętają nocnych historii, często ubolewają nad swoim losem. Warto pamiętać więc o tym, że fazy snu są dość skomplikowane i nie da się ich włączać i wyłączać, ani z nimi walczyć. Natomiast zrozumienie naturalnych procesów może sprawić, że będziemy się lepiej wysypiać.

Jakie są fazy snu?

Sen bywa interpretowany na wiele sposobów. Znane są też przypadki, że przypisywane były mu walory profetyczne, a wiele osób stale posługuje się sennikiem, który pozwala wyczytać, co się zdarzy w niedalekiej przyszłości. Natomiast warto pamiętać o tym, że ten stan fizjologiczny jest niezwykle ważny dla człowieka, a od jakości odpoczynku nocnego zależy funkcjonowanie w ciągu dnia, zdrowie, poziom koncentracji czy też zdolność uczenia się. Z tego też powodu warto wiedzieć, jakie są fazy snu i w jaki sposób wpływają one na regenerację ciała. Zarówno sen głęboki, jak i marzenia senne są niezwykle ważne dla ciała i umysłu.

Specjaliści wskazują, że są cztery fazy snu i dwa jego rodzaje. Wśród nich wylicza się:

sen wolnofalowy (NREM) – pierwsze trzy fazy
sen faza rem (faza ostatnia)

Faza REM (rapid eye movement – czyli szybkie ruchy gałek ocznych) charakteryzuje się tym, że w jej czasie występują marzenia senne. I to właśnie ona skupia na sobie uwagę wszystkich.

Ile powinien trwać głęboki sen?

Pierwsze jest zasypianie. To dość krótki moment przed zapadnięciem w sen. W tym czasie aktywność mięśni spowalnia, a oczy poruszają się pod powiekami. Warto pamiętać o tym, że na tym etapie bardzo łatwo można się obudzić i szybko wrócić do pełnej sprawności. Po tej fazie następuje sen płytki. Z fizjologicznego punktu widzenia ustaje wówczas ruch oczu, zwalnia serce i spada temperatura ciała. To przygotowanie do snu głębokiego, który składa się z dwóch mini faz (zwanych Delta). Druga z nich jest zdecydowanie głębsza i to właśnie wtedy najtrudniej jest się wybudzić. Sen głęboki to czas na regenerację ciała. Wówczas krew zasila mięśnie, a nie mózg i odzyskiwana jest energia. To dlatego obudzenie się w tym czasie może wywołać wrażenie dezorientacji, a wykonanie nawet prozaicznych czynności może nam więc zająć więcej czasu.

Czwarta faza rem snu przynosi senne marzenia. To właśnie wówczas mózg i inne układy ciała są najbardziej aktywne, choć paradoksalnie stają się rozluźnione i jest się nieruchomym.

Co istotne, wspomniane fazy przebiegają w kolejnych cyklach przez całą noc. Najczęściej REM jest osiągana po około 90 minutach od zaśnięcia, a cały schemat jest powielany od czterech do sześciu razy. Gdy analizuje się fazy snu, czas ma więc znaczenie drugorzędne, bo liczy się proces. Z nim też związane są na przykład trudności z obudzeniem się rano.

Co robić, by więcej śnić?

Zdarza się, że dźwięk budzika wyrywa nas z głębokiego snu i jesteśmy wówczas półprzytomni i ciężko jest zebrać się do obowiązków. Warto wówczas, mając wiedzę na temat tego, jakie są fazy snu i ile trwają, ustawić budzik na wielokrotność 90 minut. To wymaga nieco matematyki oraz systematyczności, a czasem też tego, by ustawić budzenie nieco wcześniej niż potrzeba. Wówczas bowiem „złapiemy” końcowy cykl snu i będzie łatwiej wstać, ponieważ mózg i ciało będą już gotowe na aktywność.

Można również sprawić, by faza snu głębokiego była jak najdłuższa i jak najlepsza. To wtedy organizm się regeneruje – rośnie, rozwija się, odbudowuje mięśnie i tkanki, stymuluje układ immunologiczny. Stąd też konieczne jest zapewnienie optymalnych warunków do odpoczynku, a to szereg nawyków, które warto mieć. Dla wielu osób wygodny materac, kołdra z puchu oraz mikroklimat w sypialni będą niezwykle ważne, by w ogóle zasnąć. Warto również przyjrzeć się tym czynnikom, które mogą utrudniać sen głęboki. Do nich należą na przykład hałasy z zewnątrz lub też uliczne oświetlenie. Niektórzy inwestują więc w instalacje dźwiękoszczelne i rolety zaciemniające. Specjaliści doradzają również, by w godzinach wieczornych unikać palenia papierosów i picia alkoholu. Poza tym dobrze jest ograniczyć korzystanie z telewizora, komputera czy smartfona przed snem. Wówczas to poduszka z pierza powinna być jedynym azylem, który zapewni tak ważny regenerujący sen.

Faza snu głębokiego jest niezwykle ważna dla mózgu i to ona odpowiada za zdolność uczenia się i zapamiętywania. To czas, gdy przetwarzane są informacje z całego dnia, a także tworzone są połączenia nerwowe. Poza tym gromadzone są serotonina i dopamina. To neuroprzekaźniki, które będą wpływać na nastrój i kondycję przez kolejne godziny po obudzeniu.

Już wspomnieliśmy, że cały cykl snu trwa około 90 minut. Warto więc wydłużyć odpoczynek, a tym samym zwiększyć liczbę faz REM. Czasem wystarczy dodatkowa godzina, by ciało się zregenerowało. To ważne, bo od jakości snu zależy to, jak przebiegać będzie cały dzień, a w przypadku gdy nie zapewnić odpowiedniej ilości czasu na odpoczynek, to organizm w pierwszej kolejności niweluje fazę REM.